04 Aug, 2023
Bakeola-EDE Fundazioak oso positibotzat jo du Eskubidez Giza Eskubideen eta Bakearen aldeko Hezkuntzako Erakundeen Foroaren “Resistencias visibles, resiliencias invisibles (Ageriko erresistentziak, erresilientzia ikusezinak)” jardunaldietan egindako ekarpena. Gure erakundea Foroko kide da 2007tik, hasi zenetik, eta gaur egun bere jardueretan inplikatutako erakundea da. Jardunaldi horietan, “Trabajar los derechos humanos en los centros educativos (Giza eskubideak ikastetxeetan lantzea)” ikerketa aurkeztu ahal izan du, Baketik Fundazioarekin elkarlanean egina, eta gai hau jorratzen zuen Open Space-a dinamizatu: “Giza Eskubideak eta ageriko erresistentziak: Giza Eskubideen urraketa, zer urraketaz ari gara? Zertan inplikatzen gaitu gaur, hemen eta orain?”
“Giza eskubideak ikastetxeetan lantzea”. 2022-2023 urteetan egindako ikerketa-proiektua da, eta ehun ikastetxek hartu dute parte. Emandako inkestari ikastetxeetako 90 profesionalek baino gehiagok erantzun diote (irakasleek, zuzendaritzako, orientazioko, berritzeguneko eta abarreko arduradunek); eztabaida-talde bat sortu eta elkarrizketa sakonak egin dira, eta 3 hezkuntza-sareetako profesionalek parte hartu dute.
Emaitzak argiak izan dira. Ikastetxe gehienek giza eskubideak ikasgelan lantzen dituzte, bai zeharka, bai esparru mugatuagoan (bakearen aldeko astea, nazioarteko egunen bat, … eta abar). Baloratzen da ikastetxea dela giza eskubideak bere curriculumean edo tutoretza-orduetan lantzearen aldeko apustua egiten duena, eta ez hainbeste irakasleen erabaki pertsonal bat. Horri gehitzen zaio gehienek gai ikusten dutela bere burua horri heltzeko.
Gehien lantzen diren gaien artean, diskriminaziorik ez izateko eskubidea eta aniztasunarekiko errespetua daude (genero-berdintasuna, kulturartekotasuna, LGTBQ+ pertsonen eskubideak, etab.). Aldiz, motibazio politikoko indarkeriaren errealitatea eta horren ondorioak ikastetxe gutxitan lantzen dira, eta ia beti erakunde publikoek emandako materiala edo proiektuak erabiliz.
Ikerketa honek adierazten du lankidetza ona badagoela ikastetxeen eta giza eskubideak lantzeko tresnak diseinatzen eta errazten dituzten erakundeen artean, baina bestaldetik planteatzen du badaudela hobetzeko espazioak, kontuan hartu beharrekoak.
Foroak eskerrak eman nahi izan dizkie 2023 honetan ikastetxeetan inplikatutako pertsonei, giza eskubideetan hezteagatik, bai haien ezagutzan, bai jarreretan. Garrantzitsua da hezkuntza formala eragile aktiboa izatea lan horretan, herritar kontziente eta inplikatuak sortzeko.
Bestalde, gure erakundeak Open Space-a dinamizatu du, eta gai honi heldu dio: “Giza Eskubideak eta ageriko erresistentziak: Giza Eskubideen urraketa, zer urraketaz ari gara? Zertan inplikatzen gaitu gaur, hemen eta orain?”. Saio bikoitz gisa planteatu zen. Lehen fasean, bertan zeuden erakundeek landu beharreko “agenda” diseinatu zuten, planteatzen zen galderari erantzunez. Landu beharreko 9 gai interesgarri sortu ziren. Batzuk Giza Eskubideen definizioan eta urraketetan zentratuago zuden, beste batzuk zehatzagoak ziren, hala nola neuroeskubideetara hurbiltzea edo “biktima erresistenteei” nola lagundu; beste batzuk orokorragoak ziren, eta horien artean komunikabideen informazioa eta isiltasuna, gorrotoaren diskurtsoak edo hezkuntza formaleko indarkeriaren deslegitimazioa nabarmendu behar ditugu. Goizeko saio emankorra izan zen, eta parte-hartzaile bakoitzak, bere ezagutzatik ziurtasunak, zalantzak, galderak eta hausnarketak partekatzeko aukera izan zuen.
Ondoren, bigarren fase batean, sormen-jarduera garatu zen, eta zehaztasuna bilatu zen. bat. Planteatu zitzaien diseinu-ariketa bat egitea, lehen fasean entzundako ideietatik abiatuta “produktu” bat sortzen hasteko. Horri esker, 3 prototipo diseinatu ziren: mundu mailako bake-prozesuen eta esperientzien ezagutzari buruzko tailerrak diseinatzea unibertsitateko ikasleentzat; informazio egiaztatua eskuratzeko eskubideari buruz sentsibilizatzeko jardunaldiak diseinatzea; eta neuroeskubideak ezagutaraztea Eskubidek zabaltzen duen dokumentu baten bidez.
2023ko azaroaren 15ean eta 16an, Eskubidez Giza Eskubideen eta Bakearen aldeko Hezkuntzako Erakundeen Foroak jardunaldi batzuk antolatu zituen “Erresistentzia ikusgarriak, erresilientzia ikusezinak” izenburupean, giza eskubideak bermatzeko dauden erresistentziei buruz hausnartzeko, eta bertan, urteetan urraketak gainditu dituzten pertsona erresilienteak ezagutu ziren.
Bi egunez euskal erakundeek egindako lana ezagutu ahal izan da, eta batez ere GFAk eta Donostiako Udalak Giza Eskubideen arloan egindako ibilbidea.
Víctor Santiago Pozasek (EHU) “Egungo gatazketan giza eskubideak gero eta gehiago urratzeari” buruzko txostena aurkeztu zuen, egungo egoera maila globalean ulertzeko gakoak planteatuz.
Jardunaldi horiek, gainera, “Giza Liburutegiak” eta “Open Space” metodologiak ezagutzeko gune gisa planteatu ziren. Tresna erabilgarriak dira Foroko erakundeek beren proiektuetan bultza ditzaten.
Giza Liburutegian “5 liburu erresilienteen” bizitza-esperientziak ezagutu ahal izan ziren. Esperientzia horiei esker, entzute aktiboa, entzuketa-presentea eta enpatia sortzen dira.
Gainera, “Giza eskubideak ikastetxeetan lantzea” ikerketa ezagutzera eman zen eta “Eskubidez aintzatespenen” bidez, irakasleek sare publikoko ikastetxeetan, Kristau Eskola Sarean eta Ikastolen Federazioan egiten duten lana eskertu zen.