Iraunkortasunez deskarbonizatzeko helburua

Iraunkortasuna, zentzu zabalean, sistemikoan edo integralean, funtsezko pieza da EDE Fundazioaren oinarrian. 2030 Agendaren GJHak defendatzeko, praktikatzeko eta zabaltzeko hartu dugun konpromisoa eta New European Bauhaus (NEB) erakundeko bazkide gisa berriki sartu izana horren erakusgarri dira. Hori dela eta, IZADI Ingurumen Batzordeak EDEtik espazio berri hau bultzatu du, eta jarraipena eman dio 2022ko urrian Yayo Herrerok egindako Decrecimiento y cuidados jardunaldiari.

Eusko Jaurlaritzako Gizarte Trantsizioko eta 2030 Agendako Idazkaritza Nagusiak lagunduta, jardunaldiak bere helburu nagusia bete zuen: Deskarbonizazioaren kontzeptuak duen garrantzi estrategikoa agerian uztea, Garapen Iraunkorreko Helburuak “oinarritik” bideragarri egiteko.

Olatz Unamunzaga, NEIKER-Euskal Autonomia Erkidegoko Nekazaritza Ikerketa eta Garapenerako Erakundeko Natura Baliabideak Kontserbatzeko Saileko arduraduna, eta Jaime Zufia, AZTI-Cermua eta Itsas eta Elikadura Teknologiako Prozesu Eraginkor eta Jasangarrien Arloko koordinatzailea, gai izan ziren “oinarriaren” egoerari buruzko ezagutza emateko. Izan ere, neurri handi batean, bideragarri egiten du GJHak betetzea; hau da, gure lurzoruak eta gure itsasoak, eta, ondorioz, gure elikagaiak (lurrekoak eta itsasokoak).

“Ideologia urbanita nagusiak” landa-eremuaren irudikapen bukolikoa ezartzen du hiriaren erritmo estresagarriaren aurkako espazio-denbora gisa, baina ahaztu egiten du hor gertatzen direla gure biziraupen materialerako baldintzak, eta hortik dator lehen sektorearen izena.

Esperientzian eta zorroztasun zientifikoan oinarrituta, institutu teknologikoetako bi pertsonek gure lurzoruek eta gure itsasoek ingurumen-inpaktuari dagokionez duten zeregin bikoitzaren adierazleak aurkeztu zituzten. Alde batetik, erabilera arduragabearen biktima dira, eta erabilera hori agortzen ari da ekoizpen-ahalmenari dagokionez. Adibide gisa, Europako lurzoruaren % 60 degradatuta dagoela adierazi zen. Eta, bestetik, ekoizpen-subjektu gisa, berotegi-efektuko gasen isurketen % 10, batez ere Carbono (CO2), baina baita Metano (CH4) eta Áctido Nitroso (N2O) ere, Europako lehen sektoretik datozela jakinarazi zen.

Lurraren, itsasoaren eta haren lehen mailako ekoizpen-erabileren protagonismo horretaz ohartuta, zorionez, Europar Batasuneko gobernuak hainbat politika-maila ezarri ditu, iraunkortasunaren ikuspegitik gure biziraupenerako oinarri materialak “balorizatzea” helburu dutenak, deskarbornizazioa bilatuz. Lehen mailako erronka da, eta hainbat ekintzatan islatzen da. Horietako askok ekonomia zirkularrarekin antzekotasuna dute. Adibide gisa, eraginkortasunaren aldeko digitalizazioaren aplikazioak (doitasunezko nekazaritza, nekazaritza birsortzailea…), karbono-gordailuak ezartzea, belaunaldien arteko erreleboa bultzatzea lehen sektorean, besteak beste, aipatu ziren.

Ekintza egingarrien ildo horri jarraituz, jardunaldiaren bigarren zatian ere gure lurraldean hiru esperientzia “deskarbonizatzaile” bertatik bertara ezagutzeko aukera izan genuen. Olaia Saenz, Sare Berdeak-Global Action Plan Bizkaiaren koordinatzaileak, Pablo Castells, BEcoop – Goiener Energia berriztagarria sortzeko eta kontsumitzeko proiektuaren kudeatzaileak, eta Jon Hidalgo Lurgaia Fundazioaren kideak beren ekintzak eskala txikiagoan aurkeztu zituzten, baina ez horregatik garrantzi gutxiagorekin, hain zuzen ere, bertatik gorpuzten baitira eta gure habitataren deskarbonizazioan ere eragiten baitute. Haien esperientziei esker, berriro jabetu ginen norbanakoen eta herritarren mobilizazioaren protagonismoaz, eta zotzak boteak dira leloan oinarrituriko aitzakia distopikoei aurre egin diezaiekegula ere.

Zientziatik, politikatik eta herritarrengandik beharrezkoa da Iraunkortasunez deskarbonizatzeko helburua. Eta gizarte-aldaketaren prozesu honetan, EDE Fundazioak eragile aktibo eta protagonista izan nahi du.