19 Sep, 2023
Posible al da elikaduraren bidez mundu hobea eraikitzea? Gastronomiak lagun al diezaguke inor atzean geratzen ez den gizarte baterantz aurrera egiten? Pentsa daiteke sukaldaritza sozialak inklusiorako eta bizikidetza osorako ere balio duela? Elkarrizketa honen bidez, 2030 Agendari eta Euskadin duen aplikazioari buruzko informazioa zabaltzen jarraitu nahi dugu, eta, bereziki, GJHetan eragin, ekosistema inklusibo, jasangarri eta osasungarriei buruzko hausnarketa bultzatuko duen esparru gisa, bereziki kalteberatasun-egoeran dauden kolektiboen artean.
Horrela, gastronomiari buruz zentzu zabalean hausnartu nahiko genuke, bizitzaren, ongizatearen, gizarteratzearen eta planetaren zaintzaren hobekuntza gisa ulertuta, gastronomiatik eta elikaduraren bidez ere gizarte-kohesioa lortzen lagun daitekeela uste dugulako.
Horretarako, uztailaren 5ean, EDE Fundazioan jardunaldi bat egin genuen. Jardunaldi horrek gastronomia soziala zer den hausnartzen lagundu zigun, eta ea gastronomiak gizartean modu sozial, ekonomiko, kultural eta ingurumenekoan eragiteko behar diren trebetasunak ote dituen. Gastronomiak hobetu eta hainbat arlotan eragin al dezake, hala nola hezkuntzan, ekologian, osasunean eta artean, besteak beste? Zer faktorek egiten dute gastronomia soziala izatea?… Azken batean: gastronomia gizartea aldatzeko tresna izan al daiteke?
Jardunaldian Marta Pastor izan genuen, GJHetan eta 2030 Agendan trebatzailea, eta esparru orokor bat eskaini zigun GJHak eta 2030 Agenda zer diren eta indibidualki nola bideratu eta uler ditzakegun azaltzeko.
Jarraian, elikadurari eta gizarte-gastronomiari buruzko elkarrizketa bat proposatu genuen, 2030 Agenda praktikan jartzeko intereseko eta baliozko eremu gisa.
Horretarako, gaian adituak diren pertsonen presentzia izan genuen. Horrela, Antonio Fernándezek, Lucía Freitas sukaldariaren taldeko berrikuntzako project managerrak, nazioarteko ibilbidekoak, diseinu estrategikoan, ideien ekonomian eta I+Gn espezializatuak, “Amas da Terra” proiektuaz hitz egin zigun. Ekimen horretan, Galiziako unibertso femeninoaren talentuak erlazionatu eta konektatu nahi dira. Emakume horiek, janaria prestatzeaz gain, janariaren inguruan beste lanbide batzuk garatzen dituzte, eta, batez ere, aspalditik ekonomia, errezetak eta ezagutza sostengatzen eta sortzen dituzte. “Amas da Terra”, elikaduran zentratua ikuspegi feministatik eta gastronomian emakumeei ikusgarritasuna emateko premian aritzen da.
Iñaki Martínez de Albenizek, EHUko soziologia irakasleak, gizarte gastronomiaren kontzeptua eta, oro har, sozialtzat jotzen duguna birpentsatzeko hausnarketa iradokitzailea egitera gonbidatu gintuen. Era berean, bere lankide Constanza Diaz del Castillok, diseinatzaile eta zientzialari gastronomikoak (Basque Culinary Center), ideia horretan sakondu zuen, eta azpimarratu zuen gastronomiak askoz eragin handiagoa duela jatetxe batean gertatzen dena baino, eta inpaktu horrek aldaketak sortzeko balio dezakeela, lurrean dagoen
mikroorganismotik hasi eta haren inguruko dinamika sozial, politiko eta kultural guztiak barne hartzen dituen ikuspegi holistikoa eskainiz.
Biek hausnartu zuten nola ulertu “jankortasunaren” (edo gastronomiaren) eta eraldaketa sozialaren arteko harreman zuzena – edo ez hainbestekoa –, gastronomia sozialari eta elikadurarekin eta osasunarekin lotutako GJHei esleitu ohi zaizkien ezaugarri horietako batzuk deseraikiz.
Gizarte gastronomiaren arloan hastapenetan dauden bi proiektu ezagutzeko aukera ere izan genuen. Alde batetik, Cernín Martínezek “Man-Hu” proiektua aurkeztu zigun (Bilboko San Francisko auzoan), kultura arteko espazio soziala, giza osagai baten euskarritik abiaturik: elikagaia, janaria. Leku sozial bat, non pertsonek soziabilizatu egiten duten.
Azkenik, Jon Perníak, Suspertu SL-EDE Fundazioko negozio eta garapen arduradunak, gure GURUZU proiektua aurkeztu zuen, jatetxe sozial, ireki eta inklusiboa. Bertan, janari osasungarria, arduratsua (ingurumenarekin) eta orekatua eskainiko da kalitate/prezio aldetik. Bertan, profil eta jatorri desberdinetako pertsonek kalitatezko bazkariaz gozatzeko gune bat partekatuko dute, enplegu duina sortuz eta, horrela, aukera-berdintasunean oinarritutako etorkizuna sortzen lagunduz.
Jardunaldiari amaiera emateko, aperitibo bat prestatu genuen, eta gai horri buruz eta horrekin lotutako beste gai batzuei buruz hitz egiten jarraitu ahal izan genuen.
Eusko Jaurlaritzako Trantsizio Sozialerako eta Agenda 2030en Idazkaritzak sustatutako Agenda 2030 bonuen deialdiaren esparruan izan zen elkarrizketa, eta NEBeko (New European Bauhaus) bazkide gisa ditugun tokiko ekintzen parte da.
